بهترین سن یادگیری موسیقی

بسیاری این سؤال برایشان مطرح می‌شود که بهترین سن یادگیری موسیقی چه بازه سنی‌ست؟ آیا سن «مشخصی» برای شروع یادگیری یک ساز وجود دارد یا خیر. حقیقت این است که هر کسی می‌تواند در هر زمانی یادگیری موسیقی را شروع کند! ما در هر مرحله از زندگی، می‌توانیم آموزش و به خصوص آموزش موسیقی را شروع کنیم، اما نکته اینجاست که افراد در سنین کودکی یکسری مهارت‌های بنیادین در شنیدن و یادگیری مهارت‌های موسیقی دارند که کیفیت آن‌ها در سنین جوانی تغییر می‌کند.

جالب است بدانید این مهارت‌ها در سنین 5 الی 12 سال، بیشترین کیفیت را دارند. برای همین بسیاری از متخصصان عقیده دارند بهترین سن یادگیری موسیقی بین 5 تا 12 سالگی است. در این مقاله قصد داریم به طور کامل این موضوع را توضیح دهیم.

آیا یادگیری موسیقی در سن بالا امکان‌پذیر است؟

درباره تأثیر سن در یادگیری موسیقی تحقیقات روان‌شناسی و میدانی زیادی انجام شده است. یکی از تحقیقات جالب در این زمینه در سال 2024 توسط 12 محقق مختلف در هانوفر و ژنو انجام شده است. این تحقیق نتایج بسیار گسترده‌ای به همراه داشته که به سوال ما به طور دقیق پاسخ می‌دهد. در این تحقیق از 156 سالمند سالم با میانگین سنی 69 سال که بدون هیچ گونه آموزش موسیقی قبلی از شهرهای هانوفر و ژنو، در جلسات هفتگی تمرین پیانو (PP) یا «فرهنگ موسیقی» (MC) طی یک دوره یک ساله شرکت کردند استفاده شده است.

این تحقیق نشان می‌دهد که بزرگسالان مسن‌تر که تجربه‌ای در نواختن موسیقی ندارند، می‌توانند مهارت‌های متنوعی را کسب کنند که نشان‌دهنده طیف گسترده‌ای از توانایی‌های موسیقی است، اما نه به صورت یکسان. مثلا فردی ممکن است مهارت شنیداری خوب داشته باشد و بعد از آموزش بتواند نت‌ها را تشخیص دهد. فردی هم از نظر فیزیکی چابک و سریع باشد و بتواند بعد از تمرین و ممارست، نت‌ها را بنوازد. نتیجه اینکه در سنین بالا همه توانایی‌های موسیقی به صورت یکسان و در یک زمان باهم رشد نمی‌کنند و یادگیری هر بخش، جداگانه با توجه به توانایی‌های فرد و تمرین، حاصل می‌شود.

مزایای یادگیری موسیقی در سنین پایین

با اینکه یادگیری موسیقی و مهارت‌های مهم آن مثل آموزش صداسازی در هر سنی امکان‌پذیر است، اما این آموزش در سنین پایین مزایای زیادی به همراه دارد که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

• تقویت حافظه و تمرکز: یادگیری مهارت‌های شنیداری و سلفژ، باعث تقویت حافظه و تمرکز می‌شود.
• مهارت‌های حل مسئله: درگیری با یادگیری مهارت‌های موسیقی در سنین پایین، باعث تقویت مهارت حل مسئله می‌شود.
• ایجاد هماهنگی و رشد حرکتی: آموزش مهارت‌های فیزیکی ساززنی مثل رقصاندن انگشتان روی سازهای زهی یا پیانو، به ایجاد هماهنگی و رشد حرکتی نیز کمک می‌کند.
• توسعه مهارت‌های شنیداری و تمرکز موردنیاز برای مدرسه: تقویت مهارت‌های شنیداری باعث کسب تمرکز مورد نیاز برای یادگیری دروس در مدرسه نیز بسیار مفید است.
• تشویق خلاقیت و تخیل: افزایش خلاقیت و تخیل نیز از دیگر فواید یادگیری موسیقی در سنین پایین است.
• ایجاد پایه و اساس برای یادگیری مادام‌العمر: در نهایت یادگیری مهارت‌های موسیقیایی در سنین پایین یک‌پایه و اساس مستحکم برای یادگیری هر موضوعی در تمام طول عمر کودکان فراهم می‌کند.

بهترین سن برای یادگیری انواع ساز

با اینکه بازه سنی مناسب برای یادگیری موسیقی بین 5 تا 12 سالگی است، اما هر ساز سن مناسب خودش را دارد. ساز مناسب برای رده‌های سنی مختلف شامل موارد زیر است:

• بهترین سن یادگیری تنبک: برای یادگیری تنبک لازم است توانایی فیزیکی برای نواختن نیز فراهم شده باشد. برای همین متخصصان عقیده دارند که 7 سالگی، سن مناسب یادگیری تنبک محسوب می‌شود.
• بهترین سن یادگیری سنتور: متخصصان عقیده دارند که سن مناسب برای یادگیری سنتور، 6 سالگی است. در این سن کودک هماهنگی لازم میان دستان و ذهنش را به دست آورده است.
• بهترین سن برای یادگیری گیتار: بر اساس تحقیقات و تجربه شخصی اساتید گیتار، بهترین سن برای یادگیری گیتار 6 تا 15 سال است.
• بهترین سن برای یادگیری ویالون: برای یادگیری ویالون بهتر است تا قبل از 10 سالگی اقدام شود. بهترین سن برای شروع این ساز نیز 6 تا 9 سالگی مشخص شده است.
• بهترین سن برای یادگیری پیانو: برای یادگیری پیانو نیز بازه زمانی 6 تا 9 سالگی به عنوان بهترین سن مشخص شده است.

بهترین سن برای یادگیری موسیقی در کودکان

تا اینجا احتمالاً بسیاری از سؤالاتتان پاسخ داده شده است. با این حال یک نکته را هنوز پاسخ نداده‌ایم. چرا 5 تا 12 سالگی به عنوان بهترین سن برای یادگیری موسیقی در کودکان مشخص شده است؟ دلایل زیادی برای مناسب بودن این سن و حتی زودتر وجود دارد (بعضی روش‌ها مثل روش سوزوکی معتقدند که 3 سالگی بهترین زمان برای شروع یادگیری موسیقی است):

1. در این بازه سنی، کودکان در بهترین موقعیت از نظر رشد مهارت‌های خود هستند و برای همین به بهترین شکل می‌توانند مهارت‌های موسیقی را بیاموزند.
2. آشنایی با مهارت‌های موسیقی در این سن، باعث ایجاد یک ارتباط عاطفی دائمی میان کودک و ساز شده و آن‌ها را مشتاق یادگیری و تحمل سختی‌های کار با انواع ساز می‌کند.
3. در این سن می‌توان با استفاده از انواع بازی و فعالیت‌های گروهی، انواع مهارت‌های موسیقی را به روشی ساده به کودکان آموخت.

نکات مهم در آموزش موسیقی به کودکان

برای اینکه آموزش موسیقی به کودکان با کیفیت بالایی انجام شود، لازم است به نکات زیر توجه کنید:

• حتماً کودک خود را در آموزش‌های گروهی مشارکت دهید تا در کنار دیگر هم‌سن و سالانش هم‌ بازی کند هم موسیقی بیاموزد.
• کودک خود را در دوره‌هایی ثبت‌نام کنید که علاوه بر آموزش‌های حرفه‌ای مثل تمرینات گرم‌کردن صدا سرگرم‌کننده هم باشد.
• بگذارید فرزندتان دنبال یادگیری ساز و ژانر موسیقی رود که دوست دارد.
• حتماً در منزل با او همکاری کنید تا تمریناتش را به‌خوبی انجام دهد.
• بد نیست روزی چند دقیقه موسیقی مورد علاقه فرزندتان با صدای بلند در خانه پخش شود تا آموزش آن را کاملاً جدی بگیرد و در عین حال از شنیدن موسیقی لذت ببرد.

چگونه بهترین آموزشگاه موسیقی فرزندتان پیدا کنید؟

اگر قصد دارید بهترین آموزشگاه موسیقی را پیدا کنید و کودکتان را از همان ابتدا به‌صورت حرفه‌ای با موسیقی آشنا کنید، قبل از هر چیز و در هنگام جستجو، به 3 فاکتور زیر توجه داشته باشید:

• مهارت مدرسان: مهم‌ترین جنبه هر آموزشگاه موسیقی، مهارت مدرسان آن است. بهترین مدرسان نه‌تنها نوازندگان بسیار ماهری هستند، بلکه مربیان پرشور و اشتیاقی نیز هستند که می‌دانند چگونه کودکان شما را درگیر آموزش موسیقی کنند.
• برنامه و رویکرد آموزش: یک برنامه آموزشی ساختارمند برای پرورش استعدادهای موسیقی کودک ضروری است. یک آموزشگاه موسیقی مناسب باید برنامه جامعی ارائه دهد که شامل تکنیک، تئوری، آموزش شنوایی و فرصت‌های اجرا باشد. همچنین برنامه درسی باید متناسب با علایق کودک شما در هر ژانری از کلاسیک و جاز تا پاپ و دیگر ژانرها، در نظر گرفته شود.
• امکانات: امکانات یک آموزشگاه موسیقی به طور قابل توجهی روی تجربه یادگیری کودکان موثر است. یک آموزشگاه موسیقی مجهز شامل کلاس‌های درس عایق صدا، سازهای با کیفیت بالا و محیطی راحت است، طوری که که خلاقیت و تمرکز کودکان را تقویت می‌کند. استفاده از فناوری مدرن، مثل تجهیزات ضبط و ابزارهای یادگیری دیجیتال نیز می‌تواند تجربه یادگیری کودک را بسیار بهبود بخشد.

یکی از پیشنهادات ما در این زمینه، ثبت نام در بهترین استدیو ضبط صدا و موسیقی در اصفهان است که همه امکانات مورد نیاز برای آموزش را فراهم کرده است.

روش‌های معروف برای آموزش موسیقی کودکان در جهان

به جز روش سنتی یادگیری موسیقی که در هر سنی می‌توان از آن برای آموزش موسیقی استفاده کرد، 5 روش دیگر آموزش موسیقی به کودکان نیز در جهان وجود دارد که در ایران نیز از آن‌ها استفاده می‌شود:

• ارف-شولورک: روش ارف-شولورک، توسط آهنگساز آلمانی کارل ارف و همکار او گونیلد کیتمن توسعه داده شده و روشی مبتنی بر ادغام گفتار، حرکت و نواختن ساز برای پرورش درک جامع از موسیقی در سنین کودکی است.
• آموزش با الهام از کودالی: آموزش با الهام از کودالی یک برنامه جامع است که برای پرورش مهارت‌های بنیادی و کسب مهارت در خواندن و نوشتن موسیقی طراحی شده است. در این روش، مجموعه‌ای از تکنیک‌های آموزشی مؤثر و بهترین شیوه‌ها را با تأکید بر استفاده از موسیقی محلی، آواز و فعالیت‌های ریتمیک برای القای درک عمیق از مفاهیم موسیقی در سنین کودکی، در هم آمیخته شده است.
• یوریتمیک دالکروز: یوریتمیک دالکروز که اغلب به عنوان روش دالکروز نیز شناخته می‌شود، یک رویکرد جامع به آموزش موسیقی است که بر ارتباط بین حرکات ریتمیک، بیان موسیقایی و آموزش مهارت شنیداری تأکید دارد. این روش توسط آهنگساز و مربی سوئیسی، امیل ژاک-دالکروز، کف شد و در اصل با هدف توسعه موسیقی از طریق حرکات بدنی، تمرینات آموزش گوش دادن و بداهه‌نوازی طراحی شده، برای همین مناسب آموزش موسیقی به کودکان است.
• روش سوزوکی: روش سوزوکی، توسط دکتر شینیچی سوزوکی با این باور توسعه داده شد که توانایی موسیقی یک استعداد ذاتی نیست، بلکه یک مهارت اکتسابی است. این روش بر آموزش موسیقی در دوران کودکی تأکید دارد و بر این فرض استوار است که کودکان می‌توانند موسیقی را به روشی مشابه با یادگیری زبان، از طریق تکرار، بیاموزند.
• نظریه یادگیری موسیقی (گوردون): نظریه یادگیری موسیقی که توسط ادوین ای. گوردون مطرح شده است، رویکردی جامع به آموزش موسیقی دارد. تاکید اصلی در این نظریه بر پرورش توانایی شنیدن و درک ذهنی موسیقی است که به افراد اجازه می‌دهد تا الگوهای موسیقی را با گوش دادن مدام درک کنند.

ماکان آریا پارسا چه سنی را برای شروع یادگیری موسیقی پیشنهاد می‌کند؟

ماکان آریا پارسا که به عنوان کارآفرین موفق ایرانی شناخته می‌شود، در زمینه تئوری موسیقی و آموزش آن فعالیت‌های تحقیقاتی گسترده‌ای انجام داده است. دکتر پارسا نیز سن 5 تا 12 سالگی را ببهترین سن یادگیری موسیقی کودکان می‌داند. از دید او، هیچ روشی بهتر از آموزش اصولی موسیقی همراه با سرگرمی و بازی به کودکان نیست. نه باید خیلی کلاس درس را سخت گرفت، طوری که کودک زده شود و نه باید آن را به یک دورهمی برای بازی و تفریح تبدیل کرد. دنبال کردن اصول همراه با تفریح، بهترین رویکرد آموزشی است.

سوالات متداول

1- بهترین سن یادگیری سنتور چه سنی است؟

از دید متخصصان و اساتید آموزش موسیقی، 6 سالگی بهترین سن آموزش سنتور است.

2- بهترین سن برای یادگیری موسیقی در کودکان چه محدوده سنی است؟

تحقیقات زیادی در این باره انجام شده و نتیجه آن این است که 5 تا 12 سالگی، بهترین سن یادگیری موسیقی در کودکان است.

3- آیا یادگیری موسیقی در سن بالا امکان پذیر است؟

بله، تحقیقات جدید نشان می‌دهد که انسان در هر سنی حتی سن بالا می‌تواند مهارت‌های موسیقی را بیاموزد، به شرط آنکه برای یادگیری آن وقت بگذارد و تمرین کند.

4- روش‌های جدید آموزش موسیقی به کودکان کدام است؟

در کل 5 روش جدید در سراسر جهان برای آموزش موسیقی به کودکان وجود دارد که با عنوان ارف-شولورک، آموزش با الهام از کودالی، یوریتمیک دالکروز، روش سوزوکی و نظریه یادگیری موسیقی گوردون شناخته می‌شوند.