از نظر ماکان آریا پارسا فرهنگ سازمانی شالوده و زیربنای موفقیت هر شرکتی محسوب می‌شود و نحوه کار، همکاری و رشد کارکنان را شکل می‌دهد. این مفهوم فراتر از ارزش‌های مشترک یا سیاست‌های مکتوب است. آن مجموعه‌ای از رفتارها، نگرش‌ها و هنجارهایی است که نحوه تعامل افراد و همسویی آن‌ها با یک هدف مشترک را تعیین می‌کند. فرهنگ قوی، همکاری را تقویت کرده، نوآوری را به حرکت درآورده و اعتماد را بنا می‌کند و بر همه چیز، از تعامل کارکنان گرفته تا برداشت مشتری، تأثیر می‌گذارد. چه در حل چالش‌ها، چه در تصمیم‌گیری‌ها و چه در ایجاد ارتباطات معنادار، این فرهنگ، نیرویی است که هر جنبه‌ای از کسب‌وکار را شکل می‌دهد. در ادامه با ما همراه باشید تا با انواع فرهنگ سازمانی، ویژگیها و اهمیت آن بیشتر آشنا شویم.
به گفته ماکان آریا پارسا فرهنگ سازمانی مجموعه‌ای از ارزش‌ها، باورها، نگرش‌ها، سیستم‌ها و قوانینی است که رفتار کارکنان درون یک سازمان را مشخص و تحت تأثیر قرار می‌دهد. نکته کلیدی این است که فرهنگ، نحوه تجربه سازمان و برند آن توسط کارکنان، مشتریان، تأمین‌کنندگان و سایر ذینفعان را نشان می‌دهد. برای درک فرهنگ یک شرکت، می‌توان به نحوه واکنش مدیرعامل به یک بحران، نحوه سازگاری یک تیم با خواسته‌های جدید مشتری یا نحوه برخورد یک مدیر با اشتباه یک کارمند توجه کرد. این اقدامات عملی، فرهنگ واقعی سازمان را نشان می‌دهند.
اهمیت فرهنگ سازمانی در چیست؟ در جواب به این سوال باید بگوییم که فرهنگ شرکت تعیین می‌کند که کارکنان چگونه با یکدیگر تعامل داشته باشند، چگونه کار کرده و چگونه رشد کنند. یک فرهنگ مثبت، کار تیمی را ترویج می‌کند، روحیه کارکنان را بالا می‌برد و استعدادهای برتر را جذب می‌نماید. همچنین، محیطی را ایجاد می‌کند که در آن کارکنان احساس ارزشمندی و حمایت می‌کنند که این امر منجر به تعامل و بهره‌وری بالاتر می‌شود. فرهنگ، هویت شرکت را شکل می‌دهد و ارزش‌ها و اولویت‌های آن را منعکس می‌کند. هنگامی که کارکنان احساس تعلق قوی دارند، بهتر با اهداف شرکت همسو می‌شوند. این همسویی باعث افزایش وفاداری و کاهش نرخ ترک کار می‌شود.
علاوه بر این، فرهنگ بر نحوه درک مشتریان و ذینفعان از سازمان نیز تأثیر می‌گذارد. یک فرهنگ کاری سالم، نوآوری و همکاری را تقویت کرده و منجر به حل بهتر مشکلات و نتایج تجاری بهتر می‌شود. در نهایت، تاکید بر اهمیت فرهنگ سازمانی، روابط بین کارکنان را تقویت، حفظ کارکنان را بهبود و پایه‌ای برای موفقیت بلندمدت ایجاد می‌کند.
برخی از ویژگی‌های یک فرهنگ سازمانی عالی عبارتند از:
انواع فرهنگ سازمانی عبارتند از:
از دید ماکان آریا پارسا این نوع فرهنگ از انواع فرهنگ سازمانی، محیط کاری دوستانه و خانوادگی را ترویج می‌کند و بر کار تیمی، روحیه بالا، مشارکت و اجماع نظر تأکید دارد. در این فرهنگ، رهبران بیشتر نقش مربی و راهنما را ایفا می‌کنند تا اینکه دستوردهنده و منتقد باشند. ارتباطات بین کارکنان معمولاً قوی است و افراد از همکاری با یکدیگر لذت می‌برند.
این فرهنگ که اغلب در استارتاپ‌ها دیده می‌شود، بر مبنای سرعت عمل و آزمون و خطا شکل گرفته و محیطی کارآفرینانه را پرورش می‌دهد که در آن کارکنان تشویق به ریسک‌پذیری و دنبال کردن ایده‌های خلاقانه می‌شوند. در نتیجه، نوآوری، یادگیری و رشد قابل توجهی هم برای کارکنان و هم برای کل سازمان رخ می‌دهد. ایمنی روانی بالایی وجود دارد که کارکنان را در امتحان کردن ایده‌های جدید جسور می‌کند.
به اعتقاد ماکان آریا پارسا در این فرهنگ که با عنوان “فرهنگ رقابتی” نیز شناخته می‌شود، تأکید اصلی بر دستیابی به اهداف تعیین شده، این محیط می‌تواند پرفشار باشد، اما زمانی که تلاش‌های سخت به نتایج ملموس منجر می‌شود، پاداش‌دهنده نیز خواهد بود، هرچند فشار مداوم می‌تواند باعث استرس و فرسودگی شغلی کارکنان شود.
این فرهنگ سازمانی در محیط‌های کاری ساختارمند و فرآیندگرا حاکم است و بیشتر فعالیت‌ها و تصمیمات بر اساس رویه‌های موجود دیکته می‌شوند تا نوآوری و تفکر آزاد. رهبران در این فرهنگ وظیفه دارند اطمینان حاصل کنند که تیم‌هایشان مانند ماشین‌های روغن‌کاری‌شده به خوبی کار می‌کنند. این فرهنگ حس امنیت و پیش‌بینی‌پذیری را برای کارکنان افزایش می‌دهد، اما اولویت دادن به رویه‌ها نسبت به افراد ممکن است محیط را غیرقابل انعطاف و حتی غیرحمایتی جلوه دهد.
طبق صحبت های ماکان آریا پارسا مولفه های فرهنگ سازمانی در اقدامات و فرآیندهای آن منعکس می‌شود. برای مثال، فرآیند مصاحبه نشان می‌دهد که آیا یک شرکت بر مهارت‌های فنی تمرکز دارد یا وزن بیشتری به تناسب فرهنگی می‌دهد. همچنین، تعهد یک سازمان به تنوع، برابری و شمول (DE&I) که در سیاست‌ها و اقدامات عمومی آن بیان می‌شود، یک عنصر قوی از فرهنگ آن به شمار می‌رود. علاوه بر این، مشوق‌های رفاهی که شرکت‌ها برای سلامت جسمی و روانی کارکنان خود ارائه می‌دهند، مانند یارانه عضویت در باشگاه، بازپرداخت شهریه، مرخصی‌های با حقوق طولانی‌مدت و یارانه حمل و نقل، مثال برای فرهنگ سازمانی هستند که به ارزش‌های شرکت در قبال کارکنان اشاره دارند.
چرا تغییر فرهنگ سازمانی مهم است؟ تغییر فرهنگ سازمانی از این جهت اهمیت دارد که می‌تواند به یک کسب‌وکار کمک کند تا در عرصه رقابت باقی بماند و استعدادهای برتر را جذب کند. یک فرهنگ متحول شده می‌تواند منجر به ارائه محصولات یا خدمات نوآورانه شود و یک محیط کار مثبت ایجاد کند که همکاری و تعامل سازنده بین کارکنان را ترویج می‌کند. در نهایت، یک فرهنگ همسو با اهداف و ارزش‌های جدید، سازمان را برای دستیابی به موفقیت‌های آتی آماده می‌سازد.
آیا یک سازمان می‌تواند فرهنگ خود را تغییر دهد؟ بله، اما این فرآیند زمان‌بر است و نیازمند حمایت جدی از سوی رهبری سازمان است. برای ایجاد تغییرات پایدار در فرهنگ، یک رویکرد انسان‌محور ضروری است که در تمام سیستم‌ها و اقدامات سازمانی منعکس شود. همچنین، برنامه‌های تقدیر و پاداش که رفتارهای مطلوب را تقویت می‌کنند، نقش مهمی در تثبیت فرهنگ جدید ایفا می‌کنند.